Nevzat Turkten ESOGU - M.E. Sema ve Diyagramlar

1. Metot Etüdü Teknikleri

Metot etüdünde teknikleri arasında en çok kullanılanları aşağıda belirtilen şema ve diyagramlardır:

1.1. Süreç Sırasını Gösteren Şemalar

Süreç şemalarında herhangi bir işin ya da işlemin kaydedilmesi beş standart simgenin kullanılması ile oldukça kolaylaşmıştır. Bu simgelerin her biri, her fabrikada veya büroda rastlanan olayları ya da etkinlikleri göstermektedir. Bu simgeler aşağıda belirtilmiştir.

İŞLEM : Süreç, yöntem ya da işlemdeki asal basamakları gösterir. İşlem sırasında, herhangi bir parça, malzeme ya da ürün değişikliğe uğrar, düzeltilir.

YOKLAMA : Nitelik ve nicelikle ilgili olarak yapılan yoklamaları (kontrolleri) gösterir. Yoklama, ürünün tanımlanmasına ilişkin bir işlem olmayıp, yalnızca yapılan işlemin nicelik ya da nitelik yönünden doğru yapılıp yapılmadığını araştırır.

TAŞIMA : İşçilerin, malzemenin ya da araçların bir yerden bir yere hareketlerini ya da taşınmalarını gösterir.

A. Temel Süreç Şeması

Temel Süreç Şeması, yalnız temel işlem ve yoklamaların baştan sona sıralanarak kaydedildiği ve sürece ilişkin genel görünüş veren bir süreç şemasıdır.

B. İş Akımı Şeması - İşçi Tipi

Bir ürün ya da yöntemle ilgili tüm olayların akışında işçinin ne yaptığını, uygun süreç şeması simgelerini kullanarak sırasıyla belirleyen bir süreç şemasıdır.

C. İş Akımı Şeması - Malzeme Tipi

Bir ürün ya da yöntemle ilgili tüm olayların akışında malzemenin nasıl taşındığını ya da işlendiğini, uygun süreç şeması simgelerini kullanarak sırasıyla belirleyen bir süreç şemasıdır.

D. İş Akımı Şeması - Donatım Tipi

Bir ürün ya da yöntemle ilgili tüm olayların akışında aracın nasılı kullanıldığını, uygun süreç şeması simgelerini kullanarak sırasıyla belirleyen bir süreç şemasıdır.

E. İki El Süreç Şeması

İki el süreç şeması, işçinin ellerinin (ya da kollarının) etkinliklerinin birbirleri ile ilişkili olarak kaydedildiği bir süreç şemasıdır. İki el süreç şeması, süreç şemalarının özel bir şeklidir. Bu nedenle süreç şemalarının klasik simgeleri az çok değişik anlamlar kazanmıştır.

Bu simge, araçları, malzeme ve parçaları; kavrama, koyma, kullanma, bırakma etkinlikleri için kullanılır.

Bu simge elin ve kolun, işe/işten, araca/araçtan, malzemeye/malzemeden hareketlerini göstermek için kullanılır.

Bu simge, elin ya da kolun (başka organlar çalışabilir) boş anlarını kaydetmek için kullanılır.

İki el süreç şemasında depolama terimi kullanılmaz. Onun yerine tutma terimi kullanılır. Eldeki işin, araç ve malzemenin tutulma durumunu gösterir.

1.2. Zaman Ölçekli Şemalar

A. Çoklu Etkinlik Şeması

Çoklu etkinlik şeması, birden çok nesnenin (işçi, makine ya da donatımın) etkinliklerinin ortak bir zaman ölçeği üzerinde birbirleri ile ilişkili olarak kaydedildiği bir şemadır.

B. P.M.T.S. Şeması

1.3. Hareketleri Gösteren Diyagramlar

A. Akım Diyagramı

B. İp Diyagramı

İp diyagramı, işçilerin, malzemenin ya da donatımın, belirli olaylar dizisi boyunca hareket yollarını izlemek ve ölçmek için iplik dolaştırılarak yapılan ölçekli bir plan ya da modeldir.

C. Cyclegraph

D. Chronocyclegraph

E. Gezi Şemaları

Gezi şeması, işçilerin, malzemenin ve donatımın belli bir zaman süresince çeşitli işyerleri arasındaki hareketlerini sayısal olarak çizelge üzerinde gösteren bir kayıt tekniğidir.

1.4. İşletmede Ugulanan Metodun Geliştirilmemiş Hali

İşletmede elle kapsül takma işlemi sırasında işçi kapsüllerin bulunduğu kutuya uzanmakta ve bir eline bir miktar kapsül almaktadır. Sonra önüne aldığı deri parçasına diğer eliyle kapsülleri (öbür elinden birer birer alarak) yerleştirmektedir. Bu işlem 6 kapsül yerleştirme süresince tekrarlanmaktadır. Kapsüller yerleştirildikten sonra deri parçasını kapsül yerleştirilmiş derilerin yanına koymakta ve yeni bir deri parçası alarak işleme devam etmektedir. Bu işleme metot etüdü uygulayabilmek için iki el süreç şeması kullanılmıştır

1.5. İşletmede Uygulanan Metodun Geliştirilmiş Hali

Elle kapsül takma işlemini gerksiz işlem ve beklemeler yapılmaksızın gerçekleştirme amacıyla her iki elin rahatlıkla uzanabilecekleri iki adet kapsül kutusu masanın üzerine yerleştirilmiştir. Bu sayede işçinin bir eline 6-7 adet kapsül alıp tutması ve yalnızca bir eliyle kapsülleri yerleştirmesi durumu ortadan kaldırılmıştır. Yeni metoda ait iki el süreç şeması aşağıda gösterilmiştir.

1.5.1. Geliştirilmiş Metodun Değerlendirilmesi

Eski ve yeni metotlara ait hareketlerin toplam değerlerini gösteren tablo aşağıda gösterilmiştir.